To wspomnienie zbawczego misterium Jezusa Chrystusa w ciągu jednego roku kalendarzowego, rozpoczyna się w pierwszą niedzielę Adwentu, która przypada między 27 listopada a 3 grudnia. W trakcie jednego roku przekazywana jest cała historia zbawienia, opisana na kartach Biblii. Kolejno odsłaniane jest całe Misterium Chrystusa: oczekiwanie, zwiastowanie, nadejście, działalność, śmierć, zmartwychwstanie.
Każdy dzień w kalendarzu jest dniem liturgicznym i trwa od północy do północy. Obchód niedzieli i uroczystości rozpoczyna się wieczorem dnia poprzedniego.
Kodeks Prawa Kanonicznego mówi, iż w niedzielę oraz inne dni świąteczne nakazane, wierni są zobowiązani uczestniczyć we Mszy św. Pytania o święta nakazane to jedne z najczęściej zadawanych naszej wyszukiwarce, sprawa jest tym ważniejsza, że lista ta była modyfikowana w 2003 roku, stąd wiele wątpliwości.
Konferencja Episkopatu Polski przyjęła nowelizację IV przykazania kościelnego dotyczącego postu i wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych i w tym miejscu wymieniła wszystkie święta nakazane (patrz – Komunikat Konferencji Episkopatu o nowelizacji IV przykazania kościelnego).
Aktualna lista świąt nakazanych:
1. Świętej Bożej Rodzicielki – Nowy Rok – 1 stycznia
2. Objawienie Pańskie (tzw. III Króli) – 6 stycznia
3. Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa – Boże Ciało – czwartek po Uroczystości Trójcy Przenajświętszej) – data – patrz Tabela świąt ruchomych
4. Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny – Matki Boskiej Zielnej – 15 sierpnia
5. Wszystkich Świętych – 1 listopada
6. Boże Narodzenie – 25 grudnia
Więcej o świętach nakazanych – http://www.opoka.org.pl/biblioteka/M/ML/nakazane.html
Konferencja Episkopatu Polski
List Episkopatu Polski na temat przykazań kościelnych
Drodzy Bracia i Siostry!
Pierwszą Niedzielą Adwentu rozpoczynamy nowy rok liturgiczny. „Okres Adwentu ma podwójny charakter. Jest okresem przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego, przez którą wspominamy pierwsze przyjście Syna Bożego do ludzi. Równocześnie jest okresem, w którym przez wspomnienie pierwszego przyjścia Chrystusa kieruje się dusze ku oczekiwaniu Jego powtórnego przyjścia na końcu czasów. Z obu tych względów Adwent jest okresem pobożnego i radosnego oczekiwania” (Ogólne normy roku liturgicznego i kalendarza nr 39).
W Ewangelii Chrystus Pan wzywa swych uczniów do modlitwy i czuwania. Świętowanie jest czasem szczególnej modlitwy Jego uczniów, a przestrzeganie dni i okresów pokuty wyrazem ich czuwania.1. Świętowanie
Adwentem zaczynamy kolejny rok świętowania misterium Chrystusa. Autentyczna wiara domaga się wyznawania, manifestowania, a to wyraża się w obchodzeniu świąt. Święta chrześcijańskie są duchowym odnowieniem historii Jezusa Chrystusa w Jego wyznawcach. Przypominają one wiernym wydarzenia historii zbawienia i przez to mają się oni stawać bardziej podobnymi do Chrystusa, mają bardziej podobać się Bogu, mają być lepszymi i świętszymi.
Konstytucja o liturgii świętej Soboru Watykańskiego II uchwalona przed 40 laty podkreśla: „Święta Matka Kościół uważa za swój obowiązek uroczyście celebrować zbawcze dzieło swego Boskiego Oblubieńca przez uświęcone wspominanie w określone dni całego roku. Każdego tygodnia Kościół obchodzi pamiątkę zmartwychwstania Pańskiego w dniu, który nazwał Pańskim, a raz do roku zmartwychwstanie razem z Jego błogosławioną męką czci w największą uroczystość Paschy” (KL 102). Dokument ten mówi także o obchodzeniu innych świąt.
Wyznawcy Chrystusa od początku gromadzą się w niedzielę na cotygodniowe świętowanie zmartwychwstania Pańskiego. Jest to ich najstarszy dzień świąteczny. Jedną z niedziel obchodzą jako Wielkanoc, czyli doroczne świętowanie Paschy Chrystusa. Poza dniami upamiętniającymi zmartwychwstanie Pańskie wierni obchodzą takie uroczystości, jak Boże Narodzenie, Objawienie Pańskie, Wniebowstąpienie Pańskie, Boże Ciało, a także święta ku czci Matki Bożej i ku czci Świętych. Zróżnicowana sytuacja życia religijnego i liturgicznego w poszczególnych krajach, a także w życiu całego Kościoła prowadziła do zmiany rangi pewnych świąt.2. Elementy chrześcijańskiego świętowania
Austriacki liturgista pisał przed laty: „Jak o ołtarzu można powiedzieć, że jest on kawałkiem ziemi, który zwraca się ku niebu, tak o święcie można powiedzieć, że jest to odcinek czasu, który spotyka się z wiecznością” (Josef Andreas Jungmann). Przy obchodzeniu święta ustają wysiłek, praca, a człowiek ma czas dla Boga oraz dla siebie. Oznakami święta są świąteczne szaty, zabawa, muzyka i śpiew. Niestety bardzo często dzisiejszy człowiek, jak ostrzega Ojciec Święty Jan Paweł II w adhortacji Kościół w Europie, nawet jeśli się odświętnie ubierze, już nie potrafi świętować. Starajmy się właściwie przeżywać nasze święta, obchodźmy je we wspólnocie rodzinnej i parafialnej.Wierni od wieków wyróżniali wśród dni liturgicznych takie, które obchodzone były nie tylko w kościele, ale także poza nim. Te dni nazwano świętami nakazanymi i były one dniami wolnymi od pracy. Głównymi elementami każdego święta nakazanego były i są udział w Eucharystii oraz powstrzymanie się od prac niekoniecznych. Przypomniał to papież Jan Paweł II w liście apostolskim Dies Domini w 1998 r. i w encyklice Ecclesia de Eucharistia ogłoszonej w Wielki Czwartek tego roku.
3. Przepisy Kościoła dotyczące świętowania
W sprawie obchodów roku liturgicznego i w sprawie świąt nakazanych Kościół nauczający wydał szereg zarządzeń. Skrótowo są one zebrane w pięciu przykazaniach kościelnych. Aktualna ich wersja zatwierdzona dla Polski przez Kongregację Nauki Wiary ma następujące brzmienie:
1. W niedzielę i święta nakazane uczestniczyć we Mszy świętej i powstrzymać się od prac niekoniecznych.
2. Przynajmniej raz w roku przystąpić do sakramentu pokuty.
3. Przynajmniej raz w roku, w okresie wielkanocnym, przyjąć Komunię Świętą.
4. Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w okresach pokuty powstrzymywać się od udziału w zabawach.
5. Troszczyć się o potrzeby wspólnoty Kościoła.
Pierwsze przykazanie kościelne mówi o świętach nakazanych. W ciągu wieków zmieniała się ich liczba. Wierni w różnych krajach obchodzą ich mniej lub więcej. W niektórych krajach pewne święta zostały za zgodą Stolicy Apostolskiej przeniesione na niedzielę. W Polsce w okresie komunizmu niektóre święta nakazane stały się dniami pracy. Mówiło się o tak zwanych świętach zniesionych. Powodowało to u wiernych wątpliwości sumienia, a praca w te dni niejednokrotnie wręcz uniemożliwiała świętowanie wielkich wydarzeń zbawczych. Dlatego Biskupi polscy kierując się przepisami liturgicznymi Kościoła i mając na uwadze dobro duchowe wiernych postanowili prosić Stolicę Apostolską o przeniesienie uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego na 7. niedzielę Wielkanocy oraz o to, by ze względu na dni robocze świętami nakazanymi nie były w Polsce: uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najśw. Maryi Panny, uroczystość świętego Józefa oraz uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w dniu 4 marca 2003 r. wydała dla Polski dekret pozwalający na wspomniane zmiany, zaś Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski w dniu 12 marca 2003 r. postanowiło, by te zmiany obowiązywały od 30. listopada tego roku. Jedynym świętem nakazanym obchodzonym w dniu pracy pozostaje uroczystość Objawienia Pańskiego (Trzech Króli). Biskupi wyrażają nadzieję, że nadejdzie taki czas, kiedy to ważne święto stanie się dniem wolnym od pracy.
Po uwzględnieniu omówionych zmian, świętami nakazanymi w Polsce poza niedzielami są: uroczystość Narodzenia Pańskiego (25 grudnia); uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki (1 stycznia); uroczystość Objawienia Pańskiego (6 stycznia); uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało); uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia) i uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada).Chociaż takie uroczystości i święta, jak: Niepokalane Poczęcie, świętego Józefa, świętych Apostołów Piotra i Pawła, Matki Bożej Gromnicznej, Poniedziałek Wielkanocny, święto Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła (poniedziałek do Zesłaniu Ducha Świętego), świętego Szczepana, nie są świętami nakazanymi, to jednak zachęcamy wiernych, by zgodnie z wieloletnią tradycją brali wtedy udział w liturgii. Księży zaś, którzy w te dni nie mają obowiązku aplikacji Mszy za parafian, prosimy, by przez dogodny porządek nabożeństw, ułatwiali parafianom udział w Eucharystii.
Zachęcamy także wiernych do pełnego udziału w Eucharystii przez przyjęcie Komunii świętej. Drugie i trzecie przykazanie kościelne mówią o minimum życia sakramentalnego katolików, jakimi są spowiedź raz w roku i Komunia św. w okresie wielkanocnym.4. Dni i okresy pokuty
Z obchodem roku liturgicznego związane są dni i okresy pokuty, o których mówi czwarte przykazanie kościelne. Kodeks prawa kanonicznego z 1983r. postanawia: „Wszyscy wierni, każdy na swój sposób, obowiązani są na podstawie prawa Bożego czynić pokutę. Żeby jednak wszyscy przez jakieś wspólne zachowanie pokuty złączyli się między sobą, zostają nakazane dni pokuty, w które wierni powinni modlić się w sposób szczególny, wykonywać uczynki pobożności i miłości, podejmować akty umartwienia siebie przez wierniejsze wypełnianie własnych obowiązków, zwłaszcza zaś zachowywać post i wstrzemięźliwość, zgodnie z postanowieniami zamieszczonych poniżej kanonów” (kan. 1249). Ten sam kodeks stwierdza: „W Kościele powszechnym dniami i okresami pokutnymi są poszczególne piątki całego roku i czas wielkiego postu” (kan. 1250). Według kan. 1251 „Wstrzemięźliwość od spożywania mięsa lub innych pokarmów, zgodnie z zarządzeniem Konferencji Episkopatu, należy zachowywać we wszystkie piątki całego roku, chyba że w danym dniu przypada jakaś uroczystość. Natomiast wstrzemięźliwość i post obowiązują w środę popielcową oraz w piątek Męki i Śmierci Pana naszego Jezusa Chrystusa”. Zachęcamy też, zgodnie z postanowieniem II Polskiego Synodu Plenarnego, do zachowania wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych w wigilię Bożego Narodzenia, ze względu na wyjątkowy charakter tego dnia w Polsce. Przypominamy też, że wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych obowiązuje wszystkich, którzy ukończyli 14 rok życia. Post, czyli jeden posiłek do syta w ciągu dnia, obowiązuje wszystkich między 18 i 60 rokiem życia. Niemożliwość zachowania wstrzemięźliwości w piątek domaga się od katolika podjęcia innych form pokuty. Powstrzymywanie się od zabaw obowiązuje we wszystkie piątki i w czasie wielkiego postu. Przypominamy w ten sposób wszystkim uczestnikom zabaw oraz tym, którzy je organizują, by uszanowali dni pokuty, a zwłaszcza czas Wielkiego Postu.
Piąte przykazanie kościelne przypomina, by troszczyć się o potrzeby wspólnoty Kościoła. Dziękujemy wiernym za zrozumienie tych potrzeb i za ofiary składane na potrzeby Kościoła.
Wyjaśniając obecne stanowisko w sprawie przykazań kościelnych mamy nadzieję, że przyczyni się to do większej przejrzystości, a w konsekwencji do kształtowania spokoju sumienia, który niejednokrotnie zakłócały pytania o przyczynę usprawiedliwiającą nieobecność na Eucharystii w dni, w które obowiązuje praca zawodowa. Niech te zmiany zmobilizują naszą wiarę, która pozwoli nam na kształtowanie pogłębionego życia religijnego i budowanie lepszej przyszłości oraz przeżywanie świąt chrześcijańskich w duchu prawdziwej, głębokiej radości.
Na przeżywanie tajemnic Chrystusa w nowym roku liturgicznym, w którym mamy starać się lepiej naśladować naszego Zbawiciela, z serca wszystkim błogosławimy.
Kardynałowie, Arcybiskupi i Biskupi zgromadzeni na 324. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie.Warszawa, dnia 21 października 2003r.
(źródło: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WE/kep/list_5p_21102003.html)
Niedziela
Pierwszy dzień każdego tygodnia nazywa się dniem Pańskim. W tym dniu Kościół obchodzi misterium paschalne zgodnie z tradycją apostolską wywodzącą się od samego dnia Zmartwychwstania Chrystusa. Dlatego niedziela jest pierwotnym dniem świątecznym.
Ze względu na swoje szczególne znaczenie niedziela ustępuje tylko uroczystościom oraz świętom Pańskim. Niedziele Adwentu, wielkiego postu i Okresu wielkanocnego mają pierwszeństwo przed wszystkimi świętami Pańskimi i wszystkimi uroczystościami. Uroczystości wypadające na te niedziele przenosi się na poniedziałek, chyba że zbieżność zachodzi w Niedzielę Palmową albo w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego.
Na niedzielę zasadniczo nie wyznacza się na stałe innego obchodu. Wyjątki od tego to:
1. W niedzielę w czasie oktawy Narodzenia Pańskiego obchodzi się święto Świętej Rodziny;
2. W niedzielę po dniu 6 stycznia obchodzi się święto Chrztu Pańskiego;
3. W niedzielę po Wielkanocy obchodzi się Święto Miłosierdzia Bożego;
4. W niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego obchodzi się uroczystość Najświętszej Trójcy;
5. W ostatnią niedzielę zwykłą obchodzi się uroczystość Jezusa Chrystusa, Króla Wszechświata.
6. Tam gdzie uroczystość Objawienia Pańskiego, Wniebowstąpienia i Najśw. Ciała i Krwi Chrystusa nie obchodzi się jako święto nakazane, należy je wyznaczyć na niedzielę, która stanie się ich własnym terminem, w następujący sposób:
a. Wniebowstąpienie na 7 niedzielę Okresu wielkanocnego;
b. Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa na niedzielę po Najświętszej Trójcy.
Uroczystości, święta, wspomnienia
Obchody liturgiczne zależnie od znaczenia, jakie się im przypisuje, dzielą się na: uroczystości, święta i wspomnienia.
Uroczystości zalicza się do głównych dni, a ich obchód rozpoczyna się w dniu poprzednim od I nieszporów. Niektóre uroczystości mają specjalny formularz Mszy wigilijnej, którego się używa wieczorem w dniu poprzedzającym uroczystość, jeżeli odprawia się Mszę w godzinach wieczornych. Niedziela w kalendarzu liturgicznym ma rangę uroczystości, stąd obchód świętowania niedzieli rozpoczyna się w sobotę I nieszporami niedzieli. Umożliwia to sprawowanie w sobotę wieczorem mszy według formularza niedzielnego. Obchód największych uroczystości Zmartwychwstania i Narodzenia Pańskiego trwa przez osiem dni.
Święta obchodzi się w granicach dnia naturalnego, nie mają zatem I Nieszporów, chyba że wypadają w niedziele zwykłe albo w niedziele okresu Narodzenia Pańskiego i zajmują ich miejsce.
Wspomnienia dzielą się na obowiązkowe i dowolne. Wspomnienia obowiązkowe, które wypadają na dni wielkiego postu, można obchodzić tylko jako wspomnienia dowolne. Jeżeli w jednym dniu wpisano w kalendarzu kilka wspomnień dowolnych, można obchodzić tylko jedno z nich, a inne się opuszcza. W zwykłe soboty, w które nie wypada wspomnienie obowiązkowe, można obchodzić wspomnienie dowolne Najświętszej Maryi Panny.
Dni powszednie
Dni tygodnia następujące po niedzieli nazywa się dniami powszednimi i obchodzi się je w różny sposób, zależnie od stopnia ich ważności:
1. Środa Popielcowa i dni Wielkiego Tygodnia od Wielkiego Poniedziałku do Wielkiego Czwartku włącznie mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi dniami liturgicznymi
2. dni powszednie Adwentu od dnia 17 do dnia 24 grudnia włącznie i wszystkie dni powszednie wielkiego postu mają pierwszeństwo przed wspomnieniami obowiązkowymi
3. inne dni powszednie ustępują uroczystościom i świętom
Okresy liturgiczne
Okres Adwentu
Od I Nieszporów niedzieli wypadającej między 27 listopada a 3 grudnia, zwanej I Niedzielą Adwentu, do I Nieszporów Narodzenia Pańskiego w Wigilię Bożego Narodzenia 24 grudnia wyłącznie. Jest to czas przygotowania do przyjścia Pana. Formalnie dzieli się na dwie części: pierwsza, trwająca do 16 grudnia włącznie koncentruje się na paruzji, zaś druga, obejmująca ostatni tydzień adwentu, poświęcona jest Najświętszej Maryi Pannie i bezpośredniemu przygotowaniu do Bożego Narodzenia.
Okres Narodzenia Pańskiego
Od I Nieszporów Narodzenia Pańskiego do niedzieli po 6 stycznia włącznie, zwanej Niedzielą Chrztu Pańskiego.
Okres wielkiego postu
Od Środy Popielcowej do Mszy Wieczerzy Pańskiej wyłącznie, odprawianej wieczorem w Wielki Czwartek. Ponadto, niedziela przed Wielkim Czwartkiem, zwana Niedzielą Palmową, rozpoczyna obchody szczególnego okresu zwanego Wielkim Tygodniem, który trwa aż do niedzieli następnej, zwanej Niedzielą Zmartwychwstania, zamykającą ten okres. Wielki Tydzień nie jest jednak formalnie wydzielonym okresem w roku liturgicznym.
Okres Świętego Triduum Paschalnego
Od Mszy Wieczerzy Pańskiej do Niedzieli Zmartwychwstania włącznie. Ponadto, wszystkie nabożeństwa, licząc od liturgii Wigilii Paschalnej, odprawianej w Wielką Sobotę koniecznie po zapadnięciu zmroku, do Niedzieli Zmartwychwstania włącznie, są wspólnym elementem okresu Triduum i okresu wielkanocnego.
Okres wielkanocny
Od liturgii Wigilii Paschalnej do VIII Niedzieli wielkanocnej włącznie, zwanej Uroczystością Zesłania Ducha Św.
Okres zwykły w ciągu roku
1. część pierwsza – od poniedziałku po Niedzieli Chrztu Pańskiego do wtorku przed Środą Popielcową włącznie,
2. część druga – od poniedziałku po Uroczystości Zesłania Ducha Św. do I Nieszporów I Niedzieli Adwentu wyłącznie.
Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego
Ksiądz sprawujący mszę w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego, przy zachowaniu przepisów właściwych im Konferencji episkopatu, ma obowiązek korzystania z kalendarza liturgicznego z 1962, który stanowi integralną część Mszału rzymskiego, na podstawie którego sprawują liturgię.
Zgodnie z kalendarzem liturgicznym z 1962 rok liturgiczny rozpoczyna się pierwszą niedzielą Adwentu i podzielony jest na następujące okresy:
1. Okres Adwentu trwa od I Nieszporów 1. niedzieli Adwentu do Nony Wigilii Bożego Narodzenia włącznie.
2. Okres Wcielenia (tempus natalicium) trwa od I Nieszporów Bożego Narodzenia do dnia 13 stycznia włącznie. Ten okres obejmuje:
a. Okres Bożego Narodzenia (tempus Nativitatis), który trwa od I Nieszporów Bożego Narodzenia aż do Nony dnia 5 stycznia włącznie;
b. Okres Objawienia (tempus Epiphaniae), który trwa od I Nieszporów Objawienia Pańskiego aż do dnia 13 stycznia włącznie.
3. Okres w ciągu roku po Objawieniu (tempus per annum post Epiphaniam), trwa od 14 stycznia aż do Nony soboty przed niedzielą Siedemdziesiątnicy
4. Okres Siedemdziesiątnicy (tempus Septuagesimae) trwa od I Nieszporów niedzieli Siedemdziesiątnicy aż do Komplety wtorku po Pięćdziesiątnicy.
5. Okres Wielkopostny (tempus quadragesimale) trwa od Jutrzni Środy Popielcowej aż do Mszy Wigilii Wielkanocnej wyłącznie. Ten okres obejmuje:
a. Okres Wielkiego Postu (tempus Quadragesimae), który trwa od Jutrzni Środy Popielcowej aż do Nony soboty przed 1. niedzielą Męki Pańskiej włącznie;
b. Okres Męki Pańskiej (tempus Passionis), który trwa od I Nieszporów 1. Niedzieli Męki Pańskiej aż do Mszy Wigilii Wielkanocnej wyłącznie. Tydzień od 2. Niedzieli Męki Pańskiej, czyli Palmowej, aż do Wielkiej Soboty włącznie nazywa się Wielkim Tygodniem (Hebdomada sancta); natomiast trzy ostatnie dni tego tygodnia noszą nazwę Trzech Dni Świętych (Triduum Sacrum).
6. Okres wielkanocny (tempus paschale), trwa od początku Mszy Wigilii Wielkanocnej aż do Nony soboty w oktawie Zesłania Ducha Świętego włącznie. Ten okres obejmuje:
a. Okres Zmartwychwstania (tempus Paschatis), który trwa od początku Mszy Wigilii Wielkanocnej aż do Nony Wigilii Wniebowstąpienia Pańskiego włącznie;
b. Okres Wniebowstąpienia (tempus Ascensionis), który trwa od I Nieszporów Wniebowstąpienia Pańskiego aż do Nony Wigilii Zesłania Ducha Świętego włącznie;
c. Oktawę Zesłania Ducha Świętego (octava Pentecostes), która trwa od Mszy wigilii Zesłania Ducha Świętego aż do Nony następnej soboty włącznie.
7. Okres w ciągu roku po Zesłaniu Ducha Świętego (tempus per annum post Pentecosten), który trwa od I Nieszporów święta Trójcy Przenajświętszej, to jest 1. Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, aż do Nony soboty przed 1. Niedzielą Adwentu włącznie.
Czytania mszalne zawarte są w mszale i zamknięte są w cyklu rocznym. Z tego powodu niedziele powiązane są z fragmentami Ewangelii, co powoduje nadawanie im nazw od tych fragmentów, np. druga niedziela po Wielkiej Nocy nazywana jest niedzielą dobrego Pasterza, wtedy czytany jest fragment Ewangelii Jana, w której Jezus nazywa się dobrym pasterzem.
Dni dzielą się na cztery klasy, najwyższy priorytet ma klasa pierwsza, najniższą – czwarta. Dni ferialne (powszednie) mają własny formularz mszalny tylko w wielkim poście, w innych okresach roku odprawiana jest wtedy msza z ostatniej niedzieli lub msza wotywna. W tradycyjnym kalendarzu nie istnieje pojęcie niedzieli zwykłej, niedziele są numerowane względem uroczystości, po której występują, np. III niedziela po Objawieniu, XIV niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego (Zielonych Świątkach).
Układ uroczystości, świąt i wspomnień świętych został w wyniku reform przeprowadzonych na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku zmieniony, tak więc często wspomnienia świętych w w kalendarzu tradycyjnym wypadają w innych dniach niż w aktualnym kalendarzu Novus Ordo Missae. Przeniesienie obchodu w formie zwyczajnej nie implikuje przeniesienia w formie nadzwyczajnej i tak przeniesienie Wniebowstąpienia Pańskiego na niedzielę dotyczy tylko formy zwyczajnej, w nadzwyczajnej jest obchodzone w czwartek, niedziela jest Niedzielą po Wniebowstąpieniu.
Święta ruchome
| Rok Pański | Cykl niedzielny [2] | Cykl powszedni [2] | Popielec [4] | Wielkanoc | Wniebowstąpienie [5] | Zesłanie Ducha Świętego | Ciała i Krwi Pańskiej | Pierwsza Niedziela Adwentu |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2014 | A | II | 5 III | 20 IV | 29 V +3 | 8 VI | 19 VI | 30 XI |
| 2015 | B | I | 18 II | 5 IV | 14 V +3 | 24 V | 4 VI | 29 XI |
| 2016 | C | II | 10 II | 27 III | 5 V + 3 | 15 V | 26 V | 27 XI |
| 2017 | A | I | 1 III | 16 IV | 25 V + 3 | 4 VI | 15 VI | 3 XII |
| 2018 | B | II | 14 II | 1 IV | 10 V + 3 | 20 V | 31 V | 2 XII |
| 2019 | C | I | 6 III | 21 IV | 30 V + 3 | 9 VI | 20 VI | 1 XII |
| 2020 | A | II | 26 II | 12 IV | 21 V + 3 | 31 V | 11 VI | 29 XI |
| 2021 | B | I | 17 II | 4 IV | 13 V + 3 | 23 V | 3 VI | 28 XI |
| 2022 | C | II | 2 III | 17 IV | 26 V + 3 | 5 VI | 16 VI | 27 XI |
| 2023 | A | I | 22 II | 9 IV | 18 V + 3 | 28 V | 8 VI | 3 XII |
| 2024 | B | II | 14 II | 31 III | 9 V + 3 | 19 V | 30 V | 1 XII |
| 2025 | C | I | 5 III | 20 IV | 29 V + 3 | 8 VI | 19 VI | 30 XI |
Objaśnienia:
1. Rok liturgiczny rozpoczyna się w pierwszą niedzielę Adwentu.
2. Podany cykl niedzielny i powszedni obowiązuje w danym roku od 1 stycznia do soboty przed 1. Niedzielą Adwentu oraz poprzednim od 1. Niedzieli Adwentu.
3. Cykl niedzielny i powszedni związany jest z czytaniami przeznaczonymi na dany dzień. W uzasadnionych okolicznościach istnieje jednak możliwość wyboru innych czytań – np. ze względu na święto patronalne lub dopasowanie treści do szczególnych okoliczności.
4. Data Środy Popielcowej ważna jest ze względu na określenie początku okresu Wielkiego Postu. Nie należy jednak wyciągać fałszywego wniosku, jakoby umieszczenie w powyższym kalendarzu świadczyło o równej randze tego dnia z innymi świętami i uroczystościami. Jest to dzień powszedni wyróżniony.
5. Wniebowstąpienie obchodzone jest w czwartek 40 dni po Wielkanocy (czyli w 6 tygodniu okresu wielkanocnego) lub w następną, 7 niedzielę Wielkanocy. Jest to zależne od decyzji Episkopatu danego kraju. Obecnie w Polsce Wniebowstąpienie obchodzone jest w 7 niedzielę wielkanocną , czyli o 3 dni później, niż wskazano w ww. tabeli.
Kolory w Liturgii
Wielość kolorów szat ma podkreślać charakter obrzędów liturgicznych oraz ideę rozwoju chrześcijańskiego życia w ciągu roku liturgicznego. Można powiedzieć obrazowo, że miłość Boża, przekazywana nam w Eucharystii mieni się różnymi barwami.
Początkowo jedynym kolorem liturgicznym był biały. W XIII wieku ukształtował się kanon kolorów i prawie bez zmian pozostaje aktualny do dziś. Poszczególne kolory są przypisane do danego święta lub okresu liturgicznego. W dni bardziej uroczyste można używać okazalszych szat liturgicznych, chociaż nie są w kolorze dnia. Kolor złoty jako najbardziej uroczysty zastępuje więc w praktyce wszystkie inne. Oprócz wymienionych poniżej kolorów dopuszcza się zwyczajowo w święta i wspomnienia maryjne kolor niebieski.
Kolor biały– symbolizuje radość, niewinność, chwałę, nastrój świąteczny. Używa się go w okresie wielkanocnym i Narodzenia Pańskiego; w święta i wspomnienia Chrystusa Pana, z wyjątkiem tych, które dotyczą Jego męki; w święta i wspomnienia Najświętszej Maryi Panny, świętych Aniołów, Świętych, którzy nie byli męczennikami, w uroczystości Wszystkich Świętych (1 listopada) i św. Jana Chrzciciela (24 czerwca), w święta św. Jana Ewangelisty (27 grudnia), Katedry św. Piotra (22 lutego) i Nawrócenia św. Pawła (25 stycznia).
Kolor czerwony– symbolizuje miłość, przelaną krew męczenników, Ducha Świętego. Używa się go w Niedzielę Palmową, w Wielki Piątek, w Zesłanie Ducha Świętego, w Mszach ku czci Męki Pańskiej, w główne święta Apostołów i Ewangelistów i w dni świętych męczenników.
Kolor zielony– symbolizuje nadzieję. Używa się go w okresie zwykłym.
Kolor fioletowy – symbolizuje umartwienie, nastrój oczekiwania wypełniony pokutą i modlitwą. Używa się go w okresie Adwentu i Wielkiego Postu. Można go stosować w Mszach za zmarłych. Coraz rzadziej jako koloru żałobnego używa się koloru czarnego.
Kolor różowy– oznacza nadchodzącą radość po okresie pokuty. Jeśli jest taki zwyczaj, można używać go w tzw. niedzielę Gaudete (3. Adwentu) i w niedzielę Laetare (4. Wielkiego Postu).
