6.1. OBRZĘDY WSTĘPNE
Obrzędy wstępne (Ritus initiales) mające charakter wstępu, wprowadzenia, przygotowania, zwane są inaczej obrzędami otwarcia lub liturgią zgromadzenia.
Obrzędy otwarcia – ponieważ rozpoczynają, otwierają całość misterium Mszy Świętej. Niektórzy nazwą tą obejmują również liturgię słowa, określając całość jako „przed-Msza”. Nie oznacza to jednak, że obrzędy wstępne czy też owa „przed-Msza” posiadają mniejszą wagę w porównaniu z innymi częściami Mszy, następującymi później. Msza Święta bowiem stanowi jedną całość i jedno misterium.
Liturgia zgromadzenia – nazwa ta ukazuje cel tych obrzędów, którym jest wzbudzenie poczucia wspólnoty wśród zgromadzonych, poczucia bycia Kościołem-Ludem Bożym, oraz przygotowanie wiernych do przyjęcia Słowa Bożego i sprawowania Eucharystii.
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa obrzędy takie nie istniały, a Eucharystię rozpoczynano od czytań biblijnych. Wynika to m.in. z „Apologii” Justyna (I, 67,3). W roku 426 natomiast Augustyn w „De civitate Dei” (22,3) podaje, że po wyjściu z zakrystii pozdrowił zgromadzonych, a następnie zaczęto czytać Pismo Święte. To pozdrowienie wiernych przed czytaniami weszło do liturgii już w III wieku.
Następne wieki przynoszą kolejne elementy liturgiczne poprzedzające odczytywanie fragmentów biblijnych. W poszczególnych okresach obrzędy wstępne wyglądały następująco:
– I – III wiek – Nie było obrzędów wstępnych,
– IV wiek – Pozdrowienie przez celebransa,
– V – VI wiek – Śpiew na wejście, modlitwy litanijne (Kyrie); „Gloria”; Kolekta: zamknięcie śpiewu na wejście,
– VII – VIII wiek – Śpiew; Przybycie celebransa, ukłon, pocałunek ołtarza; Kolekta,
– IX – XI wiek – Świece, krzyż procesyjny – ustawiane na ołtarzu; Śpiew; Modlitwy u stopni ołtarza: PS 42,
– od XI w. – Confiteor; Okadzanie ołtarza. 9-krotne Kyrie elejson; Gloria; Kolekta,
– XII – XIV wiek – Umiejscowienie świec na stałe na ołtarzu; Śpiew; PS 42; Confiteor; 2 modlitwy; Okadzanie; Kyrie elejson; Gloria; Kolekta.
